Brazil

De creativiteit spat van het scherm in deze absurdistische fantasy over een man die verwikkeld raakt in kafkaiaanse omstandigheden in een (ietwat chaotischere) Orwelliaanse setting met Pythoneske humor, allemaal volledig in Terry Gilliam-stijl. Visueel innovatief en onnavolgbaar, en om het af te maken zit de film bomvol fantastische bijrollen van zowel bekende als onbekende acteurs en draagt Jonathan Pryce geslaagd de hoofdrol. Terry Gilliam weet niet altijd indruk te maken door zijn overvloed aan creativiteit en ideeën die het geheel vaak wat rommelig maakt, maar hier is het helemaal raak. Ongetwijfeld zijn beste werk!

De fictionele staat wordt op slimme wijze geïntroduceerd door aan de hand van televisiebeelden de rol van de overheid te laten zien en tegelijkertijd de anarchistische antwoorden op die regering. Dan volgen we een fout in het papierwerk wat uitloopt tot een tragedie en zowel als voorbeeld dient van de gebrekkige staat als een terugkerend element in het plot. Het papierwerk rond de misgelopen zaak introduceert vervolgens onze hoofdrol, Jonathan Pryce als Sam Lowry, die heimelijk droomt van een romantische Engelse tuin met zijn geliefde. Deze slimme opstap naar de rest van de film leidt tot vele memorabele scènes, zowel voor het oog als voor de geest. Gilliam laat op hilarische wijze de (gebreken van) bureaucratie en de moderne technologie zien. Hij weet beiden te illustreren als een ademende machine met een eigen wil. De idyllische droomsequenties zijn prachtig weergegeven en zijn tegelijkertijd een luik naar de thematiek, waar de Engelse tuin plaats moet maken voor kille wolkenkrabbers, het individu moet het opnemen tegen het ongrijpbare bureaucratische monster (de totalitaire staat), en bovenal de zoektocht naar liefde.

De opzet van het verhaal – die sterk lijkt op die van 1984 – biedt ook grond voor een groot aantal knettergekke personages en briljante vertolkingen daarvan. Zowel bekende als onbekende acteurs zorgen voor onvergetelijke personages. Voorbeelden zijn de helaas erg kleine rol van Robert De Niro, Python Michael Palin, Bob Hoskins en partner, Ian Holm als de baas van de afdeling, en nog vele anderen die credit verdienen maar waar ik de naam niet van weet. Toch moet ik er nog één van noemen, en dat is de baas van Lowry wanneer hij promotie krijgt die altijd twintig man achter zich heeft. Fenomenaal! Jonathan Pryce zorgt voor een sympathieke hoofdrol, waarin hij ook zijn komische talent laat zien. De absurditeit wordt versterkt door de vreemde settings en de leuke cameratrucs. Om het af te maken is er dat altijd terugkerende aanstekelijke Brazil-deuntje, die ik twee dagen na de film nog steeds zachtjes zit te neuriën.