Enter the Void

De titelsequentie van Enter the void, de nieuwste film van Gaspar “Ireversible” Noe hakt er meteen ongenadig in met LFO’s klassieker “Freak” op de achtergrond, waarin de namen van de makers op de maat van de muziek pijlsnel in verschillende kleurige lettertypes in beeld worden gebracht. Het is een voorproefje van de visuele bombast die komen gaat, want uiteindelijk is dat waar deze film in uitblinkt: het toepassen van grensverleggende beeldtaal en het gebruik van bijzondere lichteffecten.

Oscar is een Amerikaanse jongen die in het neonverlichte nachtelijke Tokio hard op weg is om een full-time junkie te worden, alleen komt het net niet zo ver, want al snel word hij op de plee in nachtclub the Void afgeschoten door de politie vanwege een doorgestoken drugsdeal. Op weg naar the Void heeft hij nog een gesprek met zijn vriend Alex over een boek dat hij aan Oscar heeft geleend: het boek van de doden, waarin beschreven word wat er gebeurd als je sterft. Het blijkt een voorspelling te zijn van wat er met Oscar staat te gebeuren, want vervolgens zien we alles in een point of view shot van Oscar die zijn lichaam verlaat en zijn vrienden en zus gadeslaat. Vooral komen we steeds meer te weten over de complexe relatie met zijn zus, die met hem, zo leren we door enkele brute flashbacks, op jonge leeftijd getuige was van een verschrikkelijk auto ongeluk waarbij hun ouders omkwamen, en pas later na oscar de overstap naar Tokio maakte om daar als stripper door het leven te gaan.

Dit - niet zo geweldig uit de verf komende - verhaal word dus wel fenomenaal in beeld gebracht door de bijzondere vormgeving waarin je op het ene moment nog op onheilspellende klanken zweeft boven de verlichtte stad en op het andere in een gat(void) of een bepaald object(zoals door een dode foetus, lekker…) gezogen wordt, om weer aan de andere kant iemand anders te volgen. (voor zover dat duidelijk is…) Vervolgens breekt de film nog een paar keer met zijn stijl, bijvoorbeeld door alleen Oscar’s achterhoofd te filmen (zodat de film ineens een soort freaky videogame uitstraling krijgt) en nog een keer, door iemand anders vanuit hetzelfde point of view perspectief te benaderen. Dit is op bepaalde momenten echt ontzettend knap gedaan. Al was in Irreversible al duidelijk dat Noe in technisch opzicht erg goed is in het gebruikmaken van onmogelijk camerawerk waarin nauwelijks opviel dat je naar trucageshots zat te kijken, zijn hier de cgi en de maquettes toch duidelijk meer aanwezig. Maar dat geeft niet, aangezien we hier te maken hebben met een surrealistischer verhaal. Iets waar de effecten (onder andere gemaakt door Art Director Marc Caro, de man die ook verantwoordelijk was voor Jean Pierre Jeunet’s Delicatessen en The City of lost children) ook een belangrijke bijdrage aan leveren. De kijker kan meteen al zo’n beetje de keuze maken of ie die stijl interessant vind of niet aan de openingsscene waarin Oscar tript op DMT, waarin al snel veel gebruik gemaakt wordt van vreemde (neon)lichteffecten die later over heel de stad opdoemen als een grote waas. Vaak erg mooi, soms een ietwat uit de hand gelopen kermisattractie, maar in ieder geval altijd intrigerend.

Het is alleen jammer dat de hoofdpersonen in Enter the Void echter niet bepaald mensen zijn waar je makkelijk om geeft, omdat de keuzes die ze maken vaak zo verkeerd zijn dat ze behoorlijk ongeloofwaardig worden. Het is dus een moeilijke taak deze Enter the Void te beoordelen: Aan de ene kant heb je te maken met een film die een zeer originele en creatieve beeldtaal heeft, maar aan de andere kant zijn er ook duidelijke nadelen, zoals de pretentieuze (te) lange speelduur, het gebrek aan diepte van de personages, en de doorzichtige keuze van Noe om weer te vertrouwen op shockerende elementen(zo was het laatste “heftige” afsluitende beeld er een dat ik echt niet meer serieus kon nemen). Begrijpelijk natuurlijk, want het was een van de redenen waarom Noe’s voorganger zo’n succes was: al was Ireversible een stuk geloofwaardiger in het ongeluk dat de hoofdpersonen ten deel kwamen. Ik zou het persoonlijk leuk vinden als Noe bij zijn volgende project de controverse eens zou laten voor wat het is, en met zijn visuele talent eens een wat lichtere film zou maken. Iets met kaboutertjes ofzo… Sowieso is ook deze Noe in ieder geval weer een film geworden die absoluut niet geschikt is voor de lichtzinnigen onder ons. Diegene die het  wel aankunnen, staan echter toch weer een bijzondere filmtrip te wachten.